Küresel bir enerji krizi geliyor. Hızlı bir çözümü yok.
En büyük gaz tedarikçilerinden Rusya, "Fiyatlar dengesiz. Düşen sıcaklık oynaklığı daha da tetikleyebilir" diyerek yeni krizler için uyardı. Çin'den sonra Lübnan da karanlığa gömülürken, Hindistan'da birçok eyalette elektrik kesintisi uygulanmaya başlandı.
Doğal gaz fiyatlarında astronomik artışlar. Hızla yükselen kömür maliyetleri. 100 dolarlık petrol tahminleri. Hava koşullarının neden olduğu küresel bir enerji krizi ve talepteki canlanma daha da kötüleşiyor ve evleri aydınlatmak ve ısıtmak için daha fazla enerjiye ihtiyaç duyulduğu kış öncesinde alarm veriyor. Dünyanın dört bir yanındaki hükümetler, tüketiciler üzerindeki etkiyi sınırlamaya çalışıyor, ancak faturaların aniden yükselmesini engelleyemeyebileceklerini kabul ediyorlar. Dünya liderleri Kasım ayında yapılacak kritik bir iklim zirvesine hazırlanırken, hükümetler üzerindeki daha temiz enerjiye geçişi hızlandırmaları için baskıyı artırıyor.
Çin'de, sakinler için kesintiler şimdiden başladı, Hindistan'da ise elektrik santralleri kömür için çabalıyor. Avrupa'daki tüketici savunucuları, müşterilerin borçlarını hemen ödeyememesi durumunda bağlantı kesilmesinin yasaklanması çağrısında bulunuyor. AB enerji sorumlusu Kadri Simson Çarşamba günü yaptığı açıklamada, "Bu fiyat şoku kritik bir kavşakta beklenmeyen bir krizdir." "Acil öncelik, sosyal etkileri azaltmak ve savunmasız haneleri korumak olmalıdır." Independent Commodity Intelligence'den alınan verilere göre, Avrupa'da doğal gaz, petrol bazında şu anda varil başına 230$ eşdeğerinde işlem görüyo.
Eylül ayının başından bu yana %130'dan fazla ve geçen yılın aynı noktasına göre sekiz kattan fazla artış Hizmetler. Doğu Asya'da, doğal gazın maliyeti Eylül ayının başından bu yana %85 arttı ve petrol bazında varil başına kabaca 204$'a ulaştı. Net bir doğal gaz ihracatçısı olan Amerika Birleşik Devletleri'nde fiyatlar çok daha düşük, ancak yine de 13 yılın en yüksek seviyelerine ulaştı.
Washington merkezli bir düşünce kuruluşu olan Stratejik ve Uluslararası Araştırmalar Merkezi'nde enerji ve jeopolitik uzmanı olan Nikos Tsafos, "Bunların çoğu, kışın nasıl görüneceğine dair korkudan besleniyor" dedi. Kaygının piyasanın arz ve talep temellerinden kopmasına neden olduğunu düşünüyor. Doğal gazı güvence altına alma çılgınlığı, bazı durumlarda ikame olarak kullanılabilecek, ancak iklim için daha da kötü olan kömür ve petrol fiyatlarını da artırıyor.
Kömüre aşırı derecede bağımlı olan Hindistan, bu hafta 135 kömürlü termik santralinin 63'ünün iki gün veya daha az arza sahip olduğunu söyledi. Koşullar merkez bankalarını ve yatırımcıları endişelendiriyor. Artan enerji fiyatları, küresel ekonomi Covid-19'un kalıcı etkilerinden kurtulmaya çalışırken zaten büyük bir endişe kaynağı olan enflasyona katkıda bulunuyor. Kışın dinamikleri işleri daha da kötüleştirebilir.
Kolay çözüm yok
Krizin kökleri, pandemiden kaynaklanan ekonomik toparlanmanın etkisi ile artan enerji talebinde ve hava olayları veya mekanik problemler tarafından kolayca bozulabilen, dikkatlice kalibre edilmiş bir sistemden kaynaklanıyor. Bu yılın başlarında alışılmadık derecede uzun ve soğuk bir kış, Avrupa'daki doğal gaz stoklarını tüketti. Artan enerji talebi, genellikle ilkbahar ve yaz aylarında gerçekleşen yeniden stoklama sürecini engelledi. Çin'in artan sıvılaştırılmış doğal gaz iştahı, LNG piyasalarının boşluğu dolduramayacağı anlamına geliyor. Rusya'nın gaz ihracatındaki düşüş ve olağandışı sakin rüzgarlar sorunu daha da kötüleştirdi. Société Générale bankasındaki enerji analistleri bu hafta müşterilere "Avrupa enerji fiyatlarındaki mevcut artış gerçekten benzersiz" dedi.
"Enerji fiyatları daha önce hiç bu kadar hızlı yükselmemişti. Ve sonbahara sadece birkaç gün kaldı - sıcaklıklar hala ılıman." Dinamikler küresel olarak yankılanıyor. Amerika Birleşik Devletleri'nde doğal gaz fiyatları Ağustos ayının başından bu yana %47 arttı. Kömür kapışması aynı zamanda birçok Avrupalı şirketin fosil yakıtları yakabilmeleri için karbon kredisi ödemek zorunda oldukları fiyatların yükselmesini de tetikliyor.
Ek olarak, enerji krizi, bu hafta Amerika Birleşik Devletleri'nde yedi yılın en yüksek seviyesine ulaşan petrol fiyatlarını destekliyor. Bank of America kısa süre önce, soğuk bir kışın küresel gösterge olan Brent ham petrolünün fiyatını varil başına 100 doları aşabileceğini tahmin etti. Fiyatlar 2014'ten beri bu kadar yüksek olmamıştı. IHS Markit'in ham petrol, enerji ve hareketlilik araştırmalarına liderlik eden Jim Burkhard, "görünürde acil bir rahatlama olmadığını" söyledi.
Doğal gaz üretimini hızla artırabilecek tek bir tedarikçiye atıfta bulunarak, "Gaz için Suudi Arabistan yok" dedi. "Bu, Kuzey Yarımküre'de kışa dayanacak gibi görünüyor." Rusya teorik olarak adım atabilir. Société Générale, doğalgazı doğrudan Rusya'dan Avrupa'ya taşıyacak olan siyasi açıdan hassas Nord Stream 2 boru hattının Alman makamları tarafından daha hızlı onaylanmasının önemli stresi azaltacağını kaydetti. Çarşamba günü, Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin, devlete ait gaz devi Gazprom'un "tüketicilerine uygun teklifler verirlerse arzı artırmayı asla reddetmediğini" söyleyerek Rusya'nın üretimini artırabileceğini söyledi. Ancak ExxonMobil'in kıdemli başkan yardımcısı Neil Chapman, bu hafta bir endüstri konferansında kısa vadeli kısıtlamaları vurguladı. Chapman sanal Enerji İstihbarat Forumu'nda "Elbette büyük bir endişe var" dedi. "Sektörümüzde sermaye yoğun olduğu için arzı açamazsınız."
Maliyeti olan kriz Burkhard'a göre en iyi senaryo, ortalama sıcaklıklara sahip bir kışın 2022'nin ikinci çeyreğinde basıncın artmasına izin vermesidir. Ancak önümüzdeki aylarda şiddetli hava koşulları, özellikle İtalya ve Birleşik Krallık gibi enerji üretimi için büyük ölçüde doğal gaza dayanan ülkelerde büyük bir gerginlik yaratacaktır. İngiltere, depolama kapasitesi olmadığı için özellikle zor bir durumda ve Fransa ile kopan bir elektrik hattından kaynaklanan serpinti ile uğraşıyor. Danışmanlık Eurasia Group'un enerji, iklim ve kaynak ekibi direktörü Henning Gloystein, bu hafta müşterilere verdiği bir notta, "Birleşik Krallık, Avrupa'nın başlıca ekonomilerinde kış arzı açığı konusunda tartışmasız en yüksek risk altında" dedi. "Bu olursa, hükümet büyük olasılıkla fabrikalardan hane arzını sağlamak için üretimi ve gaz tüketimini azaltmasını isteyecektir."
Enerji maliyetlerinde herhangi bir azalma belirtisi göstermeyen devasa sıçrama, halihazırda politika yapıcıları bir sonraki adımlarını dikkatlice düşünmeye zorlayan enflasyon korkularını körüklüyor. Ekonomik İşbirliği ve Kalkınma Örgütü tarafından Salı günü yayınlanan verilere göre, gelişmiş ülkelerde enerji fiyatları Ağustos ayında %18 artarak 2008'den bu yana en hızlı artışını kaydetti. Ve bu, son haftalarda durumun önemli ölçüde kötüleşmesinden önceydi. Daha yüksek enerji faturaları, tüketici harcamalarını giyim veya dışarıda yemek yeme gibi faaliyetlere ayırarak pandemiden geri dönüşe zarar verebilir.
İşletmelerden gücü korumak için faaliyetleri kısmaları istenirse, bu ekonomiye de zarar verebilir. Gloystein, "Yükselen gaz fiyatlarının Avrupa'nın pandemi sonrası ekonomik toparlanmasını riske atacağına dair endişeler var." Dedi. Gloystein'a göre, tüketicilerin gelecekteki dalgalanmaları sınırlamak için petrol ve gaza daha fazla yatırım talep etmesi durumunda, fiyat oynaklığının enerji geçişi için finansman konusundaki kamu şüpheciliğini besleyebileceğine dair endişeler de var.
Emisyonları azaltmayı taahhüt eden hükümetler, önceden kesin bir mesaj göndermeye çalışıyorlar: Bu, daha geniş bir enerji kaynakları karışımına yatırım yapma durumunu zayıflatmıyor, destekliyor. Avrupa Komisyonu Başkanı Ursula von der Leyen Çarşamba günü yaptığı açıklamada, "Uzun vadede enerji ile yenilenebilir kaynaklara yatırım yapmanın önemli olduğu çok açık." dedi. "Bu bize istikrarlı fiyatlar ve daha fazla bağımsızlık sağlıyor, çünkü gazın %90'ı Avrupa Birliği'ne ithal ediliyor." — James Frater, Laura He, Katharina Krebs ve Diksha Madhok raporlamaya katkıda bulundu. Bu hikaye ilk olarak CNN.com'da yayınlandı. Küresel bir enerji krizi yaklaşıyor. Hızlı bir çözüm yok.